Co łączy Hugo Clausa z Kornelem Makuszyńskim a Josepha Conrada z Franzem Kafką? Co ma wspólnego ze sobą Gustaw Herling-Grudziński i Tomasz Mann? Jaki wspólny mianownik znajdziemy dla Alejo Carpentiera i Gabriela Garcii Marqueza? Wszystkie wymienione osoby stanowią kanon słynnych i wybitnych pisarzy, autorów książek stanowiących dzisiaj klasykę literaturę pięknej.
Dwaj ostatni wymienieni powieściopisarze zaliczanie są również do jednego nurtu, literatury iberoamerykańskiej.
Dziś obchodzimy Międzynarodowy dzień pisarza.
Bo 3 marca przypada to święto, ustanowione przez PEN Club dopiero w 1984 roku. Od niedawna zatem świętują pisarze.
Może warto przy okazji przybliżyć, czym jest PEN Club?
Jest to międzynarodowe stowarzyszenie pisarzy założone 5 października 1921 roku w Londynie przez Catherine Amy Dawson Scott w celu promowania przyjaźni i współpraca intelektualnej pomiędzy pisarzami całego świata. Sama nazwa Stowarzyszenia już stanowi pyszny literacki skrótowiec.
- P od Poets, po angielsku poeci
- E jak Essayists, literaci twórcy literatury faktu i
- N jak Novelists, czyli powieściopisarze.
Równocześnie słowo to oznacza po angielsku pióro.
Kto był pierwszym przewodniczącym PEN Clubu?
Pierwszym przewodniczącym organizacji był John Galsworthy, który popularność zyskał dzięki swojemu wielotomowemu dziełu-epopei „Saga rodu Forsythów”. Ten wybitny przedstawiciel kierunku realizmu krytycznego tworzył w epoce wiktoriańskiej. Był też laureatem literackiego nagrody Nobla w roku 1932.
Jakie spotkanie zachęciło Josepha Conrada do porzucenia morza na rzeczy pisania?
Warto wspomnieć na polski akcent, związany z tym wybitnym brytyjskim powieściopisarzem, nowelistą, poetą i dramaturgiem w jednej osobie.
Otóż uważa się, że spotkanie właśnie z Johnem Galsworthy stanowiło impuls dla Korzeniowskiego, który popchnął go do porzucenia kariery kapitana i zajęcia się pisarstwem na serio.
I tak, można by rzec, wygląda podwójna rola autora Sagi rodu Forsythów historii literatury brytyjskiej. Gdyż zajęcie się pisaniem przez Josepha Conrada poskutkowało później jego znaczny wpływem a kształtowanie się języka literackiego Zjednoczonego Królestwa.
Wracając na nasze polskie literackie podwórko.
Prawda jest taka, że moja właściwość pisania po angielsku przyszła mi tak łatwo jak pierwsza lepsza wrodzona skłonność. Mam szczególne a niezachwiane poczucie, iż ta właściwość była zawsze nieodłączną częścią mojej istoty (…).
Właściwość pisania po angielsku przypadła mi jak odkrycie, nie otrzymałem jej w spadku, i właśnie niższość mych praw do niej czyni mi ją tym bardziej cenną i obowiązuje do tego, aby przez całe życie okazywać się godnym wielkiego szczęścia. (…) wszystko, do czego mam prawo – to, aby mi wierzono, gdy mówię, że gdybym nie był pisał po angielsku, nie byłbym pisał wcale.
O książkach do angielskiego piszemy też tutaj – książki do nauki angielskiego
A PEN Club w Polsce?
PEN Club polski powstaje w 1925 roku z inicjatywy innego giganta literatury, autora „Popiołów”, Stefana Żeromskiego.
Obok niego w gronie założycieli znaleźli się: Wacław Grubiński, Juliusz Kaden-Bandrowski, Leopold Staff, Jan Lechoń i inni wybitni literaci. Każdemu z nich warto byłoby poświęcić osobny esej, począwszy od Żeromskiego.
W trakcie działania polskiego PEN Clubu na jego czele pojawiały się również inne wybitne postacie jak Ferdynand Goetel, Jan Parandowski Juliusz Żuławski. Tego ostatniego łączy z Żeromskim to, że urodził się w Zakopanem, podczas gdy Żeromski w Zakopanem mieszkał w latach przed wybuchem i wojny światowej, działał na rzecz literatury polskiej i ogólnie był zaangażowanym patriotą. Autor „Syzyfowych prac” był nawet prezydentem Rzeczypospolitej Zakopiańskiej.
Rodzina Żuławskich to kolejny temat rzeka. Począwszy od ojca, Jerzego Żuławskiego herbu Szeliga, pisarza, filozofa ale także narciarza, alpinisty i taternika, który na stałe zamieszkał w Zakopanem. Jego najbardziej znanym dziełem jest trylogia science fiction czyli „Na srebrnym globie”, „Zwycięzca” i „Stara ziemia”. Synowie Jerzego to wspomniany Juliusz Żuławski oraz jego bracia Marek i Wawrzyniec. Ten ostatni był nie tylko taternikiem i alpinistą, ale przede wszystkim kompozytorem i muzykologiem. Piszący te słowa brał udział w wykonaniu trio Żuławskiego na instrumenty dęte.
Jakie podwójne zasługi dla ratowania ludzkości posiadał Wawrzyniec Żuławski?
Mimo, iż zginął w masywie Mont Blanc spiesząc z pomocą potrzebującym turystom, to pośmiertnie został wraz ze swoją matką wyróżnione za ukrywanie Żydów w czasie Kuba z niemieckiej tytułem Sprawiedliwy wśród Narodów świata.
Dopełnieniem wybitnej taternicko- muzyczno-literackiej rodziny jest z pewnością polskiej reżyser Andrzej Żuławski, czyli stryjeczny wnuk Jerzego.